Pet şişeden DC Motor

 

 

 

Pet şişeden ürerilen bir dc motor, çok hoş bir çalışma, proje olarak tavsiye edilir.Video

Elektrik motoru nedir? Nasıl çalışır?

Elektrik motorları hayatımızın heryerinde karşımıza çıkmaktadır. Özellikle çevremizde gördüğümüz hareketlerin hemen hepsi AC veya DC elektrik motorları ile gerçekleştirilmektedir.

Yukarıdaki diyagramda motordaki iki mıknatıs görülmektedir. Armatür ( veya rotor ) bir elektromıknatıstır.

Oyuncak Motorları

Yukarıda oyuncaklarda kullanılan küçük bir motorun genel yapısı görülmektedir. Görüldüğü üzere motor mil, dış çelik kaplama, besleme kabloları görülmektedir. Eğer besleme uçlarına enerji verilirse mil dönmeye başlayacaktır. Eğer uçlar değiştirilecek olursa motor ters yöne dönecektir.

Mil armatür ve komutatörü tutmaktadır. Armatür bir dizi elektromıknatıstan oluşur. Yukarıdaki motorda ise 3 adet elektromıknatıs vardır. Bu motorda armatür üstüste yerleştirilmiş ince metal plakalardan oluşur. İnce bir bakır tel armatürdeki üç kutbun herbirine dolanmıştır. Herbir telin iki ucu ( her kutupta bir tel vardır ) terminale lehimlenmiştir. Daha sonra herbir terminal komutatöre bağlanır. Aşağıda armatür, terminaller ve komutatör rahatlıkla görülmektedir.

DC elektrik motorun en son parçası ise mıknatıslardır.

Elektromıknatıslar ve Motorlar

Elektrik motorlarının nasıl çalıştığını anlamak için öncelikle elektromıknatısların nasıl çalıştığını anlamak gereklidir.

Elektromıknatıslar elektrik motorlarının temelini oluşturmaktadır. Motorda işlerin nasıl yürüdüğünü aşağıdaki senaryoyu gözünüzde canlandırarak anlayabilirsiniz.

Bir çivinin etrafına bakır bir tel yüz kez sarılır ve telin uçları bataryaya bağlanır. Batarya bağlandığında çivi kuzey ve güney kutupları olan bir mıknatısa dönüşecektir.

Elektromıknatıs haline gelen çivinin ortasından bir mil geçtiğini düşünün ve çiviyi at nalı şeklindeki bir mıknatısın arasına yerleştirin . Elektromıknatısın kuzey kutbu ile atnalı mıknatısın kuzey kutbu karşılıklı olduklarında birbirlerini iteceklerdir. Aynı şey güney kutbu içinde geçerlidir. Bu itme sonucu elektromıknatıs yarım tur atıp aşağıdaki pozisyonda duracaktır.

Elektrik motorlarına tam tur dönmeyi sağlamak için elektromıknatısın kutupları doğru zamanda sürekli olarak değişmelidir. Her yön değiştirmede elektromıknatıs yarım tur atacaktır.

Armatür, Komutatör ve Fırçalar

Armatür yukarıdaki örnekte anlatılan çivinin işlevini gerçekleştirmektedir. Armatür ince bir telin iki veya daha fazla metal kutup üzerine sarılmasıyla oluşturulan bir elektromıknatıstır.

Armatür bir mile sahiptir ve bu mile bir komutatör bağlıdır. Yukarıdaki örnekte bir armatürün üstten, yandan ve önden görünüşü gösterilmektedir.

Elektrik motorunda elektrik alanın terslenmesi işlemi fırçalar ve komutatör sayesinde gerçekleştirilmektedir.

Yukarıdaki diyagramda komutatör ve fırçaların, elektromıknatıstan akım akmasını sağlamanın yanı sıra doğru zamanda akım yönünü nasıl dönüştürdükleri görülmektedir. Komutatör kontakları elektromıknatısın miline bağlıdır, yani mıknatısla beraber döner. Fırçalar yaylı bir metalden veya karbondan oluşur. Komutatör kontakları arasında bağlantı sağlar.

Bütün bu parçalar biraraya geldiğinde elektrik motoru oluşur.

Yukarıdaki modelde armatür sargıları komutatör hareketi daha net görünsün diye sola doğru döndürülmüştür.

Eğer küçük bir oyuncak elektrik motorunu inceleme şansınız olduysa yukarıda anlatılan parçaları içerdiklerini görürsünüz : iki küçük mıknatıs, komutatör, iki fırça ve elektromıknatıs. Rotor genellikle üç kutuplu olur. Motorun üç kutuplu olması için iki önemli neden vardır.

– Motorun daha iyi bir dinamik yapıya sahip olmasını sağlar. İkit kutuplu motorda, eğer elektromıknatıslar balans noktasındaysa motor takılıp hareketsiz kalabilir. Ancak üç kutuplu motorda bu gerçekleşmeyecektir.

– İki kutuplu motorda komutatör her yön değiştirdiğinde bataryanın iki ucu kısa bir süreliğine kısa devre olacak yani birbirlerine direkt olarak bağlanmış olacaktır. Bu kısa devre bataryanın daha kısa sürede tükenmesine neden olacaktır. Üç kutuplu motor bu sorunu çözmüştür.

Motorun tipine ve amacına bağlı olarak daha fazla kutba sahip motorlarda olabilir.

Çevremize baktığımızda heryerde elektrik motoru olduğunu görürüz. Birkaç örnek vermek gerekirse :

– Mikrodalga içindeki fan

– Ocak üzerindeki fan

– Blender

– Konserve açacağı

– Buzdolabı

– Mikser

– Kasetçalar

– Çamaşır makinası

– Bulaşık makinası

– Kurutma makinası

– Matkap

– Vidalama makinası

– Elektrikli testere

– Klima

– Elektrikli diş fırçası

– Saç kurutma makinası

– Elektrikli tıraş makinası

ve günlük yaşamda kullandığımız daha birçok şeyde elektrikli motorlardan yararlanılmaktadır.

elektrik motoru nedir ? : Aldığı elektrik enerjisini hareket enerjisine çeviren aletlerdir

ac elektrikli motor nedir ? : Alternatif akımla çalışan elektrik motorlarına AC elektrik motoru denir.

dc elektrik motoru nedir ? : Doğru akımla çalışan elektrik motorlarına DC elektrik motoru denir.

üç kutuplu motor nedir ? üç kutbu bulunan elektrikli motordur

fırçalı motor nedir ? : elektromıknatısların kutuplarını değiştirmek için fırça kullanan motorlara fırçalı motor denir.

elektromıknatıs nedir ? : üzerinde elektrik alan oluşturulduğunda mıknatıs özelliğini kazanan iletkene elektromıknatıs denir.