Misket nasıl imal edilir?

 
Misket, (bilye, cicoz, mile), çocukların oyuncak olarak kullandığı, genellikle kemik, cam veya demirden yapılan küçük, sert, küre biçimindeki toplara denir. Bursa’da cilli olarak adlandırılır. Bilye (İtalyanca: (biglia)“bilya” okunur), misket dışında Ege yöresinde meşe olarakta adlandırılmaktadır.

Türkiyede misket

Eskiden yuvarlak çakıllar ya da meyve çekirdekleri bilye olarak kullanılırken, 18. yüzyılda mermer bilyeler yapıldı. Bilye oyunlarının adı ve kuralları oynandığı ülkeye göre değişiklik gösterir. Türkiye’de renkli cam bilyelere “misket” denir. En çok oynanan bilye oyunları ise “tumba”, “kuyu” ve “Üçgen”dir.

Bilye oyunlarında ortak nokta, bilyeyi yuvarlayarak başka bir bilyeye çarptırmak ve onu kazanmaktır. Bilye, kıvrılan işaret parmağının içine oturtulur ve başparmakla itilerek atılır. “Kaptan Oyunu”nda, bilyeler yerde açılan belirli sayıda çukura önceden saptanmış bir sıraya göre sokulmaya çalışılır. Bunu başaran oyuncu, rakibinin bilyesine atış yapma hakkı kazanır.

Genellikle cam veya demir bilyelerle oynanan oyunlardır. Çok değişik kurallarla oynanan çeşitleri vardır.

Terminoloji

• Dakka (kondik, ellik, gaflik, başlık, Eneke): Atış yapılan misket.
• Kemik: Kemik misket mermerimsi yapıda beyaz ve üzerinde desenler olan miskete denir.
• Baş: Sağ veya solda bulunan en kenardaki miskettir. Vurunca bütün misketler alınır.
• Baş altı: Başın hemen yanındaki miskettir.
• Baş altının altı: Baş altının yanındaki miskettir.
• Öbür: Başın olmadığı diğer kenardaki miskettir.

Takas değerleri

• Cam misket: 1 ünite
• Renkli misket: 2-5 misket
• Mika misket: 2-5 misket
• Demir misket: 5-8 misket
• süper dobi: 10-20 misket (cam, renkli, mika, demir olmasına göre değişir)
• Cüce misket: 2-5 misket (yine çeşidine göre değişir)
• Dakka, başlık, kafçik dobi: Yapılan atışlardaki ününe göre değeri değişir
• Su misketi:4-6 misket

Misket oyunları

Şap

Şap oyunu istediğiniz kadar kişi ile oynanabilir bunu oyunu kuran oyuncu yapabilir.misketler şap denen yuvarlagın içine kaça oynanıyorsa dizilir ve birincilik için duvar kenarına misketleri atarlar kimin misketi daha öndeyse o kişi birinci olur ve sonuncu olan oyuncu şapın kaç oldugunu ve yemenin ne zaman oldugunu belirler.yani şapın kaç oldugu şu demektir:yuvarlagın içine 1 kez girersen oyunu kaybedersin tabiki şap 1 ise bunu az önce dediğim gibi sonuncu olan oyuncu belirler.ve yeme sonlu başlı derse oyundaki oyuncu yerden misket çıkarırsa diğer oyuncuyu vurur ve yerdekiler o oyuncunun olur yeme son derse oyunun içinde misket çıkarsa bile oyunun sonunu beklemelidir ve o zaman yerden misketi son çıkaran oyuncu rakibini vurmaya çalışır vurursa rakibinin yerden çıkardığı misketi alır.birde en başta hiç kimse yerden misket çıkartmadan birbirini vurursa kaynaşma olur yani ebeden yeni baştan atılır miskete.oyunun kuralı budur.

Çukur

Çukur üçgenin 3 boyutlu şekli olarak düşünülebilir. Zor oyundur. Bir yumruk girebilecek büyüklükte bir çukur kazılır (ne fazla ne eksik). Her oyuncu çukura birer misket bırakır. Amaç misket atışlarıyla çukurdan→ misket çıkarmaktır. Misket çıkarabilen oyuncu çukurdan çıkardığı misketi ve çukurdan misket çıkarabilmişse atış yaptığı misketi alabilir. Çıkaramayanınki çukura düşmüşse oraya ait olur. Onu ordan çıkarabilen alır.

Zehir

Bir tür bilye oyunudur. Oyuncu sınırı yoktur fakat genelde 4 kişi oynanır. Yaklaşık 3 cm yarı çapta, 5 adet kuyu kazılır. Ortadakinin ismi genelde zehirdir. Zehire o el için gereken bahis konur. (Örneğin 5 kemik) 6 – 8 metre ileriye bir çizgi çizilir. Bu çizgiye zehir hizasından oyuncular birer bilye atar, çizgiye en yakın oyuncu birinci olur ve ilk kuyudan itibaren zehir etrafındaki 4 kuyuyu dolaşır ve zehire ulaşmaya çalışır.Eğer birinci oyuncu kuyuya giremezse, bu sefer sıra diğer oyunculara geçer. Şayet diğer oyuncu da bir kuyuya girmişse, diğer bütün oyuncuların misketlerini alır. Fakat kimse kuyuya girememişse bu sefer diğer oyuncuların misketlerine kuyuya sokmak için vurulur. Kuyuya misketi kaçan oyun kaybeder ve onun misketini kuyuya okan oyuncu alır.

Karış

Genişçe ve düz bir alanda 2 ya da daha fazla oyuncu ile oynanır. İlk oyuncu mısketini genellikle çok uzak veya çok yakın olmayacak şekilde ileriye doğru atar. Onu takip eden oyuncu, diğer oyuncunun attığı miskete vurmaya veya en azından 1 karış mesafesi kadar yaklaşmaya çalışır. Genelde vurmak amaçtır çünkü eğer vurulamazsa yahut karış mesafesine gelinemezse bir sonraki elde diğer oyuncu yakında bulunan oyuncunun misketini kolaylıkla vurur. Oyun bu şekilde sırayla belirlenen alan içinde misketlerle gezilerek oynanır. Oyun başlamadan ödül miktarı kararlaştırılır. Örneğin vuruş 2 karış 1 mışket gibi. Bu durumda bir oyuncu diğer oyuncunun misketini vurduğunda, vurduğu kişiden 2 mışket alır. Şayet karış açmışsa (kendi karışıyla bir karış mesafeye yaklaşmışsa) 1 mışket alır. Vurma ya da karış açma eyleminden sonra o anda bulunulan noktadan oyun tekrar açılır. Genelde vurulan kişi son açılır. Oyun karışsız da oynanabilir.