Gayzer
Kaynaç (veya gayzer), düzenli veya düzensiz aralıklarla, suları yukarı doğru fışkırarak patlama yapan bir sıcak su kaynağı. Gayzer sözcüğü İzlanda’daki bir kaynaç olan Gjósa‘nın adından türemiştir. Gjósa ayrıca ‘patlak verme’ anlamına gelir.
Yerin derinliklerinde bulunan suların sıcaklığı yıl içinde fazla bir değişme göstermez. Fay kaynakları volkanik ve kırıklı bölgelerde görülür. Bu nedenle kutuplara yakın bir bölge olmasına rağmen İzlanda’da birçok gayzer ve sıcak su kaynağı bulunmaktadır. Kaynak su belirli bir yerde ısınınca (kaynayınca), bir patlama yapar ve bu kaynar suyu yeryüzüne fışkırarak çıkar.
Gayzerler, ekseriya yeni bir volkanik aktiviteye sahip bölgelerde ortaya çıkmaktadır. Gayzerlerde peşpeşe iki fışkırma arasındaki zaman periyodu genelde düzensizdir. Amerika’da Yellowstone Milli Parkındaki gayzerin suyu aralıklarla, saatte bir, 50 m yüksekliğe fışkırmaktadır. Bazı yerlerde gayzer faaliyeti gösteren soğuk su kaynakları da vardır. Yeni Zelanda’da ve İzlanda’da gayzerler bulunmaktadır. Yeni Zelanda’da 1886’daki Taravera volkanik püskürmesinden sonra su, buhar, çamur ve taşları 4 saat müddetle 240 m kadar yükseğe püskürten yedi adet gayzer oluşmuş ve 1904’te bitişik Taravera Gölünün sularının akıtılmasıyla bu gayzerlerden 450 metreye kadar su püskürten birinin faaliyeti durmuştur.
Gayzerler milyonlarca yıl önce erimiş volkanik kayalarda bulunan ısıdan faydalanırlar. Gayzerlerdeki suyun buhar halinde bu kayalardan geldiği de olmaktadır. Birçok gayzerdeki su, yüzeydeki çatlaklardan ve geçirgen tabakalardan sızarak, gayzer tüpünü dolduran yağmur sularıdır. Alttaki suyun iç sıcaklığı, yeryüzündeki suyun normal kaynama sıcaklığına ulaşsa bile içeride toplanan suyun statik basıncı onun kaynamasını önler. Su içinden yükselen hava kabarcıklarıyla yukarıya doğru bir su kabarması meydana gelerek, su dışarı taşar. Bunun sonucu olarak su basıncındaki azalma, alttaki aşırı ısınmış bir miktar suyun buhar haline geçerek püskürtmeyi başlatmasına sebep olur. Püsküren suyun içinde mineral maddeler gayzer ağızı civarında kireçli veya renkli tebeşir görünümündeki birikintilere yol açar. Bu maddeler, opal cinsi kıymetsiz maddelerdir.
Gayzer faaliyetlerinin anlaşılması için püsküren suyun kimyasal ve hacimsel incelemeleri ile sıcak su kaynaklarının bulunduğu yerde açılan kuyuların etüdünden istifade edilmektedir.
wikipedi
Yellowstone gayzerleri
ABD’nin Wyoming Eyaletinde bulunan dünyanın ilk ulusal parkı olarak korunma altına alınan Yellowstone Milli Parkı doğa ile başbaşa kalmak isteyenler için tam bir cennet…
Amerika’nın kuzeydoğusunda Wyoming Eyaleti’ndeki Yellowstone, içinde 70 bin yıldır püskürmek için bekleyen yanardağı, yüzlerce metre yükseklikte sıcak su fışkıran kaynakları, jeotermallerleriyle bir doğa harikası.
Boz ayılar, bizonlar, kurtlar ve canlı volkanlara ev sahipliği yapan dünyanın ilk milli parkı Yellowstone’u görmeye her yıl 18 milyon kişi gidiyor…
70 bin yıldır patlamak için bekleyen ‘Yellowstone Yanardağı’nı içinde barındıran yaklaşık 8987 km büyüklüğünde alana sahip bir milli park Yellowstone. Sayıları 10000’i aşan dünyadaki sıcak su kaynaklarının yarısı burada bulunuyor. 1872 yılından beri milli park statüsünde olan Yellowstone, başta boz ayılar olmak üzere bir çok canlı için doğal bir yaşam alanı. Dünyanın en büyük gayzerlerine ev sahipliği yapıyor.
DOĞA HARİKASI
Yellowstone, yüzyıllardır korunan el değmemiş bembayaz travertenler, güneş ışınlarının yansımasıyla yanardağ çanaklarının etrafında
oluşan muhteşem renk tonlamalarıyla görenleri büyüleyen farklı bir atmosfer.
1978’de dünya mirası olarak kabul edilen Amerika’nın kuzeydoğusunda Montana, Idaho ve Wyoming Eyaletleri’nin kesiştiği alanda yer alan benzerine hiçbir yerde rastlanmayan park, İzlanda’dan çok daha fazla yeraltı sıcak su kaynakları gayzerlerle kaynıyor .
Yürürken ayağınızın altında kaynayan suların yarattığı titreşimi hissetmemeniz mümkün değil. Her adımda yeni bir kaynak suyu ile karşılaşıyorsunuz. Siz, tam güneşin yansımasıyla muhteşem renklere dönüşmüş kaynak ağızlarını izlerken küçük tepeciklerden biranda sular fışkırarak, yer altındaki hayatın size ne kadar canlı olduğunun sinyallerini veriyor. Doğanın canlılığına bu kadar yakından şahit olmak harika bir duygu.
HER GÜN YÜZLERCE KÜÇÜK DEPREM OLUYOR
Yellowstone Ulusal Parkı içinde bulunan Yellowstone Çanağı, 2 milyon yaşında. 70 bin yıldan beri hiç püskürmemiş olan yanardağın çanağı sık sık depremler yarattığı, etkin bir jeotermal sistemi bulunduğu ve yüzeyi hızlı değiştiği için, birçok bilim adamı tarafından etkin bir yanardağ olarak kabul ediliyor. Bilim adamları yanardağın ,yakın bir jeolojik zamanda, bir tahmine göre önümüzdeki bin yıllar içinde püskürebileceğini söylüyor. Püskürme sırasında basınç dalgası dünyanın etrafında çok kez dönecek, gökyüzünün kül ve toz yüzünden kararmasına bağlı olarak da dünyada yıllarca volkanik kış yaşanacak.
OLD FAITHFUL HERGÜN PÜSKÜRÜYOR
Burada bulunan sıcak su fışkırtan kaynaklardan en ünlüsü Old Faithful olarak adlandırılıyor. Old Faithful, hergün günün belli saatlerinde bilim adamlarının püsküreceğini söylediği saatte fışkırıyor. Bu inanılmaz patlamaya şahit olmak için her yıl buraya milyonlarca kişi geliyor. Park içinde yer alan turizm ofisine hergün bir zaman çizelgesi asılıyor ve burada püskürme saatleri belirtiliyor. Old Faithful, genelde belirtildiği saatte faaliyete geçiyor ancak yine de ziyaretçiler 15 dakika önce veya sonra püskürebileceği konusunda uyarılıyor.
Karşınızda her an patlamaya hazır volkanın nasıl bir süreçten geçtiğini izlemek mutheşem bir duygu, herkes merakla bekliyor. Patlamanın yakınlaştığını anlayabiliyorsunuz. Çanağın ağızında hareketlenmeler oluyor. Kısa aralıklarla ve kısa mesafelerde püskürmeler başlıyor. Giderek yoğunlaşıyor ve asıl fışkırma gerçekleşiyor. İşte bu patlamaya şahit olmak ‘binlerce kilometre geldiğime deydi’ dedirtiyor insana.
ABD’Lİ BİLİM ADAMI; ‘PAMUKKALE’Yİ DE GÖRÜN’
Park içinde yanardağ ve parkın doğal oluşumları hakkında bilgi veren bilim adamları görev yapıyor. Ziyaretçileri aydınlatarak, yöneltilen soruları yanıtlayan uzmanları parkın değişik bölgelerinde görmek mümkün.
Travertenler önünde dünyanın dört bir ucundan gelen turistlere açıklamalarda bulunan bir görevli travertenleri nasıl koruduklarını buradaki oluşumların dünyada el değmemiş ve ciddi anlamda korunmuş özel traventenler olduğunu anlatıyor. Bilimadamı, söz arasında aynı traventenlerin Türkiye’de Pamukkale’de de bulunduğunu belirterek , ‘Ancak Pamukkale’de farklı bir manzara ile karşılacaksınız’, diyerek, orayı da ziyaret etmelerini tavsiye etti. Pamukkale’nin de bir dünya harikası olduğunu belirten uzman, ‘Orada traventenlere yaklaşabilir, üzerinde yürüyebilirsiniz. Bunu doğru bulmuyoruz ama daha yakınına gitmek için Pamukkaleyi ziyaret etmeyi düşünebilirsiniz’ dedi.
Yellowstone’daki travertenler, yürüme bantları ile korunuyor. Etrafı çevrili alanların içine girmek yasak ve çok tehlikeli. Su sıcaklıkları, kayalardaki doğal renk değişimleri ve dış atmosferin etkisi düzenli aralıklarla ölçülüyor.
HERAN BİR BOZ AYI VEYA KURT KARŞINIZA ÇIKABİLİR
‘Yellowstone Yanardağı’, sıcak su püskürten kaynaklar ve traventenler, parkın en çok ziyaret edilen kısmı olmasına rağmen yol boyunca karşınıza boz ayılar, ceylanlar, bizonlar ve kurtlar çıkıyor.
Yellowstone, 1872 yılında ABD’nin 18. Başkanı Ulysses Grant’ tarafından milli park ilan edildi. Bu kadar güzel korunmuş kendinizi bir parçası hissederken bir o kadar da yabacısı hissettiğiniz bu parkta doğanın bakirliğine şahit olmak muhteşem bir duygu.
Florida’dan 5 saat uçak yolculuğu yaparak ulaşabileceğiniz dünya harikası bu parkı gezmenin büyük bir ayrıcalık olduğunu düşünüyorum.
Attığınız her adımda ayağınızın altında canlı bir yanardağı hissederek yürümenin hazzını siz de alacaksınız.
DÜNYANIN EN BÜYÜK VOLKANI PATLARSA
ABD’de bulunan dünyanın en büyük volkanı Yellowstone patlarsa, Amerika’nın üçte ikisi yaşanmaz duruma gelecek.
Bilimadamları ABD’de bulunan dünyanın en büyük süper volkanı Yellowstone’un son 7 yılda rekor oranda yükseldiği ve volkanın patlaması halinde ABD’nin üçte ikisinin yaşanmaz duruma gelebileceği uyarısında bulunuyor.
En son 640 bin yıl önce patlayan süper volkanın tekrar patlama ihtimali bilimadamlarını dehşete düşürüyor. Bir patlama olması halinde, Amerika’nın üçte ikisi yaşanmaz duruma geleceği belirtiliyor.
ABD’nin en büyük volkanik sahasında bulunan Yellowston, doğanın en müthiş oluşumlarından biri olarak nitelendiriliyor. 10 km boyunda ve 30 km enindeki alanda yüzeyinin sekiz kilometre altında da dev bir magma odası bulunuyor.
Son yıllarda araştırmalarını derinleştiren bilimadamları şuanda yeterli bilgiye sahip olamdıkları için, bir sonraki felaketin ne zaman olabileceği konusunda kesin birşey söyleyemiyorlar.
ABD’nin korkulu rüyası olan yanardağın içinde bulunduğu alanı her yıl 18 milyon kişi ziyaret ediyor.